CLILC

Ar hyn o bryd mae 29 o arweinwyr Autism Leads mewn Awdurdodau Lleol ar draws Cymru sy’n ffurfio rhwydwaith o arferion ac ymrwymiad ar y cyd. Trwy gydol Covid-19, mae’r rhwydwaith wedi parhau i gefnogi ac ymrwymo gyda’u cymunedau awtistig lleol. Rhai enghreifftiau o’u harferion arloesol:

• Cymorth un i un ‘ar y we’ parhaus i oedolion diamddiffyn, neu i’r rheiny gydag anghenion sylweddol ym Mlaenau Gwent.
• Parti Diwrnod VE ar y we fel bod y gymuned yn gallu cadw mewn cysylltiad yn Wrecsam.
• Sir y Fflint wedi darparu llyfrau stori yn egluro Covid-19 i blant bach, yn cynnwys plant awtistig.
• Datblygwyd “cerdyn” i roi gwell mecanweithiau cyfathrebu i bobl awtistig gyda’r gwasanaethau brys yn ystod y cyfnod clo yn Sir Ddinbych.
•  “Fforwm” ar y we i oedolion awtistig ifanc yn datblygu sgiliau bywyd yng Nghaerdydd a’r Fro.
• Dadansoddiad trylwyr o’r “gwersi a ddysgwyd” yn ystod y cyfnod clo, yn arwain at ail-ddylunio ac ail-ddatblygu rhai o’r gwasanaethau yn Nhorfaen.
• Deg “hwb” wedi’u hagor yn ystod y cyfnod clo i gefnogi teuluoedd yn Sir Benfro.
• Ymrwymiad gydag oedolion awtistig a’r rheiny gydag anabledd dysgu trwy gydol y cyfnod clo yng Ngwynedd.

Mae’r Tîm Awtistiaeth Genedlaethol wedi parhau i drefnu cyfarfodydd rhwydwaith Arweinwyr Awtistiaeth Genedlaethol bob chwarter ar y we, ac wedi cyflwyno cyfarfodydd “Hwb” rhanbarthol i annog ymrwymiad cadarn ar draws yr arbenigedd ac i roi cyfle i rannu arfer da ar lefel cenedlaethol, rhanbarthol a lleol. Mae’r lefelau presenoldeb wedi torri record trwy’r fformat newydd hwn gan fod mwy o Arweinwyr yn gallu mynychu gan nad oes angen neilltuo amser i deithio i’r cyfarfodydd.

Mae’r Arweinwyr yn parhau i chwarae rôl hanfodol mewn lledaenu gwybodaeth gan y Tîm Awtistiaeth Genedlaethol yn lleol ac yn cyflwyno polisi ac arweiniad cenedlaethol trwy rwydweithiau lleol ac mewn dull llawr gwlad.,Mae’r rhwydwaith yn parhau i ‘gyfeirio’r’ pobl y maen nhw’n ei gefnogi a chydweithwyr proffesiynol i wefan y Tîm Awtistiaeth Genedlaethol Gwybodaeth Coronafeirws (Covid-19) ac i dudalennau  Facebook a Twitter.

Sefydlwyd “Tîm Awtistiaeth Cymru ar y We” gan y Tîm Awtistiaeth Genedlaethol ar ddechrau cyfnod clo Covid-19, ac mae ei gyfarfodydd yn parhau i gael eu trefnu a’u harwain gan Arweinydd Proffesiynol Awtistiaeth Genedlaethol. Mae’r Grŵp yn cynnwys pobl awtistig, pobl broffesiynol o Iechyd a Gofal Cymdeithasol, grwpiau gwirfoddol o bob cwr o Gymru a’r Tîm Awtistiaeth Genedlaethol. Mae’r Grŵp wedi bod yn cyfarfod yn wythnosol i drafod achosion “byw” sydd yn wynebu’r gymuned awtistig ac i baratoi adnoddau defnyddiol i gefnogi pobl awtistig a’u teuluoedd a’u gofalwyr yn ystod Covid-19.

Yna mae’r adnoddau yn cael eu rhannu ar hwb dudalen we Tîm Awtistiaeth Genedlaethol Gwybodaeth Coronafeirws (Covid-19) a’u cyhoeddi ar dudalennau Tîm Awtistiaeth Genedlaethol Facebook a Twitter  Mae’r holl adnoddau y bydd y Grŵp yn eu llunio ar gael yn Gymraeg ac yn Saesneg, ac yn cynnwys, ond ddim yn gyfyngedig i:

• Rhestr Lawn o Adnoddau Cynorthwyol
• Covid-19 Cyngor Defnyddiol
• Canllawiau Dychwelyd i'r Ysgol i Rieni/ Gofalwyr (opsiwn sain wedi'i gwreiddio yn y ddogfen)
• Awtistiaeth a Chyfyngiadau’r Coronafeirws Ynghylch Ymarfer Corff Dyddiol
• Coronafeirws: Lle rydym ni arni yng Nghymru
• Beth Rydych Chi'n Gallu Gwneud/ Beth Sydd Ddim yn Eich Rheolaeth
• Profi, Olrhain a Diogelu (TTP): y broses yng Nghymru wedi'u hegluro

Mae’r cyfarfodydd yn cael eu cynnal ar y we sydd yn galluogi seicolegwyr a seiciatryddion o bob cwr o’r wlad i fynychu, ni fyddai’r arbenigwyr hyn ar gael fel arall oherwydd diffyg amser i deithio i’r cyfarfodydd.  Wrth i gyfyngiadau’r cyfnod clo barhau i gael eu llacio yng Nghymru, bydd y Grŵp yn cyfarfod yn llai aml ond yn parhau i ddatblygu cyngor ac arweiniad defnyddiol ynghylch achosion fel pontio nôl i ysgol, trafnidiaeth a brechiadau.

Mae 7 Gwasanaeth Awtistiaeth Integredig ar draws Cymru.  Maent yn bartneriaethau rhwng y 22 ALl a 7 Bwrdd Iechyd – sydd yn adlewyrchu ôl troed y Bwrdd Iechyd.  Mae gan y gwasanaethau rôl ddeublyg i gyflawni asesiadau diagnostig awtistiaeth oedolion a chynnig cymorth, cyngor ac arweiniad i oedolion awtistig, rhieni a gofalwyr a gweithwyr proffesiynol.  Mae Covid-19 wedi golygu bod yr holl wasanaethau wedi addasu eu harferion a datblygu datrysiadau arloesol, megis:

• Sesiynau galw heibio cyngor a gwybodaeth ar-lein
• Cyrsiau ôl ddiagnostig ar gyfer oedolion awtistig ar-lein
• Sesiynau hyfforddi ar-lein
• Casglu gwybodaeth yn ddigidol er mwyn hysbysu’r asesiadau diagnostig
• Cynnal sesiynau mewn gofod diogel e.e. yn yr ardd
• Defnyddio ‘Attend Anywhere’, ‘Zoom’ a ‘MS Teams’ i gynnig sesiynau cyngor, arweiniad a chefnogaeth
• Datblygu sesiynau ioga ar-lein
• Datblygu cefnogaeth gan gymheiriaid ar-lein

Mae ymchwil wedi cael ei adeiladu i mewn i nifer o’r prosiectau er mwyn archwilio effeithlonrwydd, effaith hirdymor a hyfywedd datblygu dull cymysg parhaus.  Mae’r adborth dechreuol gan nifer o fobl awtistig wedi bod yn gadarnhaol iawn, yn arbennig mewn ardaloedd gwledig. Mae wedi lleihau pryder o ran mynd i leoliadau, swyddfeydd ac ati. Bydd canlyniad yr ymchwil yn cael ei fwydo i mewn i gynlluniau datblygu hirdymor ar gyfer y Gwasanaeth Awtistiaeth Integredig a gwasanaethau awtistiaeth yn gyffredinol yng Nghymru.

Mae Cyngor Sir y Fflint wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth gyda Chyngor Gwirfoddol Lleol Sir y Fflint (FLVC) i sicrhau bod pobl ddiamddiffyn yn derbyn y gefnogaeth briodol.  Cyn Covid-19, roedd gan (FLVC) fynediad i gyfeiriadur o fudiadau cymunedol cymeradwyedig h.y. bod y sawl a gyfansoddwyd wedi derbyn hyfforddiant priodol, a bod polisïau ar waith, megis diogelu. Mae’r Cyfeiriadur yn cael ei ddiweddaru wrth i grwpiau cymunedol newydd sefydlu. Mae FLVC yn cyflogi dau aelod o staff o fewn y tîm Un Pwynt Mynediad (SPoA), sy’n cyfeirio ac yn cefnogi unigolion i gael mynediad i’r gefnogaeth gwirfoddol a chymunedol sydd ar gael ar draws Sir y Fflint. Mae aelodau o staff sydd ar ffyrlo o fudiadau sy'n gweithio'n agos gyda'r Cyngor wedi cael eu hannog i wirfoddoli drwy wefan Gwirfoddoli Cymru.  Mae dros 200 o bobl wedi cofrestru i wirfoddoli yn Sir y Fflint, gydag 84 o unigolion yn dewis gwirfoddoli i’r cyngor, yn ogystal â chynnal hyfforddiant rhithiol. Gyda’n gilydd rydym yn brwydo yn erbyn y Coronafeirws Covid-19 

Mae Cyngor Bro Morgannwg wedi sefydlu Tîm Cymorth Argyfwng i ddarparu gwybodaeth a chefnogaeth, gan weithio'n agos gyda Gwasanaeth Gwirfoddol Bro Morgannwg  , ac Age Connects Caerdydd a’r Fro i gyfeirio pobl i fudiadau a allai helpu. Mae Arwyr y Fro yn gronfa ddata y gellir ei chwilio, sy’n helpu i gysylltu unigolion mewn angen i gefnogaeth y sawl sy'n ei gynnig. Gall pobl gofrestru os oes angen cymorth arnynt gyda siopa bwyd neu gasgliadau meddyginiaeth, er enghraifft, fel y gall unigolion neu grwpiau helpu gyda’r fath dasgau. Ar hyn o bryd, mae nifer o bobl yn gwirfoddoli ar draws y Fro, gyda dros 2,000 o bobl yn cofrestru ers diwedd mis Mawrth pan darodd argyfwng Covid-19.

Mae Cronfa Grant Argyfwng hefyd wedi cael ei sefydlu i gynnig grantiau o hyd at £3,000 i grwpiau cymunedol, y sector gwirfoddol a chynghorau tref a chymuned, yn ogystal â busnesau cymwys.

Mae Cyngor Bwrdeistrefol Sirol Rhondda Cynon Taf wedi sefydlu saith Canolfan Cydnerthedd Cymunedol yn gyflym, sy’n cynnwys timau ‘rhithiol’ amlddisgyblaethol a sefydliadol o wasanaethau a phartneriaid y Cyngor, a arweinir gan Gydlynydd Cymunedol y Cyngor.

Mae’r Timau Cydnerthedd Cymunedol yn cysylltu â’r bobl sydd yn gofyn am gymorth, yn ogystal â’r sawl ar restr warchod y GIG, i ddarparu cefnogaeth gyda siopa, casglu presgripsiynau, cerdded cŵn a gwasanaethau cyfeillio, gan baru anghenion preswylwyr gyda gwirfoddolwyr lleol, grwpiau cymunedol, sefydliadau partner, neu drwy ddarparu cefnogaeth staff.

Hyd yma, mae dros 2,800 o breswylwyr wedi cael eu cefnogi gan y Canolfannau Cydnerthedd Cymunedol a bron i 11,000 o breswylwyr ar restr warchod y GIG wedi derbyn cyswllt dros y ffôn, gyda chynnig gweithredol o gefnogaeth. 

Bu ymateb ysgubol gyda dros 1,100 cais am wirfoddolwyr, ac mae’r Cyngor wedi oedi recriwtio ar hyn o bryd wrth iddynt weithio i weithredu Gwirfoddolwyr Cydnerthedd Cymunedol mewn ymateb i’r galw lleol.

Mae Cyngor Sir Powys, Bwrdd Iechyd Addysgu Powys a Chymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Powys (PAVO), fel partneriaid allweddol Bwrdd Partneriaeth Ranbarthol Powys, wedi sefydlu Tîm Ymateb i Argyfwng Sector Cymunedol (CSERT) i gydlynu a chefnogi ymateb i argyfwng ar gyfer unigolion yn y gymuned efallai sydd wedi cael eu heffeithio gan COVID 19 drwy wirfoddolwyr ffurfiol ac anffurfiol. Mae CSERT, gyda chefnogaeth tri Cysylltwr Cymunedol ar ddeg, sydd wedi’u lleoli o amgylch y sir, yn trefnu cefnogaeth ymarferol i breswylwyr diamddiffyn (ar y rhestr gwarchod ac fel arall) gan wirfoddolwyr trwy rwydweithiau cefnogi lleol. Yn nhermau’r gwasanaeth a gynhigir drwy CSERT, darperir siopa, casgliadau meddyginiaethau, yn ogystal â gwasanaeth cyfeillio i fynd i’r afael ag unigedd ac arwahanrwydd cymdeithasol. Mae gan Bowys dros 4,000 o wirfoddolwyr ar draws y sir, ar unrhyw adeg. Mae CSERT wedi bod yn rhagweithiol iawn wrth gynyddu cefnogaeth gwirfoddol ffurfiol yn ystod yn pandemig.

Mae Hwb Cymunedol Sir Benfro yn siop un stop i unrhyw gymorth sydd ei angen yn ystod y pandemig presennol, o help gyda siopa i alwad ffôn cyfeillgar.  Mae’n bartneriaeth rhwng Cyngor Sir Benfro, Cymdeithas Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Benfro, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Llesiant Delta. Mae preswylwyr a fyddai’n hoffi gwirfoddoli yn cael eu cyfeirio at cyfeirlyfr rhyngweithiol ar y we o sefydliadau cymorth cymunedol sydd wedi cofrestru gyda PAVS, neu maen nhw’n gallu gwirfoddoli yn uniongyrchol trwy Gwirfoddoli Cymru.  Mae 94 Grwpiau Cymorth Cymunedol wedi cofrestru gyda PAVS, a dros 600 o wirfoddolwyr wedi cofrestru gyda Gwirfoddoli Cymru. 

Mae Cyngor Dinas Casnewydd wedi rhoi set gadarn o fecanweithiau cefnogaeth ymarferol ar waith i helpu’r rheiny yn y gymuned sydd fwyaf diamddiffyn. Mae hyn wedi bod o gymorth sylweddol gan y dull hyb cymunedol o weithio a weithredwyd i gefnogi tîm data gofodol y Cyngor. Mae’r Cyngor wedi cynnal ei canolfan gyswllt hollbwysig i barhau y gwasanaeth cefnogi, ac wedi sefydlu rhif ffôn am ddim i’r canolfannau. Gan weithio gyda Volunteer Matters a Chymdeithas Mudiadau Gwrifoddol Gwent (GAVO), mae gan Gasnewydd dros 300 o wirfoddolwyr yn gweithio o fewn y gymuned. Mae Cyngor Dinas Casnewydd yn gwella parseli bwyd gydag eitemau hanfodol ychwanegol. Mae’r cyngor yn helpu i ddarparu bwndeli babi (llefrith, clytiau, weips, ac ati) sydd wedi cael eu prynu ar gyfer dosbarthu i’r unigolion mwyaf diamddiffyn fel y nodwyd gan ymwelwyr iechyd, yn ogystal â phecynnau gweithgareddau i bobl ifanc, a phecynnau lles i breswylwyr hŷn. 

Mae Cyngor Sir Ynys Mȏn wedi sefydlu grŵp Cydlynwyr Covid-19 ar y cyd ar draws sefydliadau Statudol a’r trydydd sector.  Mae’r grŵp, wedi’i gadeirio gan Arweinydd y Cyngor yn rhan o ymateb yr ynys i’r pandemig. Mae’n cynnwys y Cyngor a’r trydydd sector dan arweiniad Medrwn Mȏn a Menter Mȏn sydd yn gweithio i baratoi adnoddau i grwpiau cymorth cymunedol Covid-19 ar yr ynys. Mae grŵp y cydlynwyr wedi datblygu canllawiau cymunedol Covid-19. Mae gan y cyngor 860 o wirfoddolwyr cofrestredig yn gweithredu mewn 36 o dimau ardal. Mae chwedeg o’r gwirfoddolwyr hyn yn cael eu cyfrif fel gwirfoddolwyr arbenigol gan fod ganddynt DBS cyfredol. Trwy gymorth cymunedol, grwpiau gwirfoddolwyr a gwasanaeth prydau ‘neges’ mae tua 675 o unigolion yn cael eu cefnogi, gyda 325 o unigolion pellach yn derbyn cymorth gyda gwasanaeth casglu presgripsiynau, siopa bwyd ac atgyfeiriadau i amryw o wasanaethau cymorth.